ضرورت بحث حجاب و پوشش در عصر حاضر

ضرورت بحث حجاب و پوشش در عصر حاضر

مقدمه

حضرت علي (ع) : كوري چشم ، بهتر از بسيار نگاه كردن به نامحرم است.1

قانون پوشش زن مسلمان ، از ضروريات اسلام و مسلمانان جهان است و ساخته و پرداخته ي انديشه ي فقيهان و محدثان نمي باشد ؛ زيرا قرآن مجيد به گونه اي صريح و روشن حجاب را به شكل يك حكم الزامي و ابدي مطرح ساخته است .

حجاب يك امر فطري است و مصالح جامعه نيز آن را تأييد مي كند ، زيرا اسلام شريعت را هماهنگ با طبيعت قرار داده و عقل را با فطرت بشري همراه ساخته است .

در شيوه ي زندگي پيامبران و پيامبر اسلام (ص) و فاطمه زهرا(س) و امامان (ع) و علماء رباني اسلام ، و برخورد آنها با پديده هاي جامعه ، در رابطه با حجاب و حفظ حريم عفاف ، مطالبي ديده مي شود كه هر كدام با نشان دادن عوامل و ريشه هاي بي حجابي و بدحجابي ، و راه مبارزه با آن عوامل ، درس سازنده و عبرت آموزنده براي ما است .

كلمه حجاب هم به معني پوشيدن است و هم به معني پرده و حاجب ، بيشتر استعمالش به معني پرده است اين كلمه از آن جهت مفهوم پوشش مي دهد كه پرده وسيله ي پوشش است و شايد بتوان گفت كه به حسب اصل لغت هر پوششي حجاب نيست آن پوشش حجاب ناميده مي شود كه از طريق پشت پرده واقع شدن صورت گيرد .2

حجاب دژ و قلعه اي براي پاسداري از گوهر عفاف است حجاب همچون يك توري مانع ورود حشرات نگاههاي مسموم است كسي كه راه ورود مگس هاي مزاحم را مي بندد ، خود را «مصون» ساخته است نه محدود .

حجاب ، مثل در يك شيشه ي عطر ، مانع پريدن عطر عفاف مي شود ، نبايد گذاشت پاي بيگانه، وارد مزرعه ي نجابت شود و بوته هاي نو رس عصمت را لگد مال كند .

حجاب ، زندان نيست كه زنان در آن محبوس باشد ، بلكه قلعه و دژي است كه از ورود غارتگران و مهاجمان جلوگيري مي كند . زنان با حجاب ، قلعه نشيناني اند كه به مزاحمان اجازه ي ورود به حريم عفاف نمي دهند .

--------------------------------

1- وسائل الشيعه ، جلد 14 ، صفحه 138

2- مسئله حجاب شهيد مرتضي مطهري ، صفحه 78

بشريت عصر ما كه در اوج قدرت صنعتي و دانش فني به خود آفرين مي گويد ، از جهتي ديگر بر ويرا نه هاي حاصل از تجر به ي تلخ خو يش در عر صه ي اخلاق وارزشها ي انساني به سوگ نشسته است كدام مكتب است كه بحرا نها ي دروني و روحي پيروان خو د را حل كرده ارامش روحي را به آنان ارزاني داشته با شد ؟چرا هم ا ينك در متمدن ترين جوا مع خود كشي كه نشاني از بحران شديد دروني و بن بست فكري است مسئله اي عادي شده است ؟ آما رها يي كه هر از چند گا هي از سوي مر اكز آگاه و رسا نه هاي گرو هي اعلام مي شود گو ياي حقا يقي تلخ در اين زمينه است در امر يكا كه سرا ب خو شبختي قلمداد مي شود و الگوي تمدن وفرهنگ به شمار مي آ يد سهميه ي سالانه ي خو د كشي در ميا ن جو ا نان 500 هزار مورد اعلا م شده است .

با وجو د رشد معجزه آساي بشر درصنعت وتكنولوژي ودست يافتن به آسا يش فراوان در زندگي چرا در پيشرفته ترين جو امع خشو نت وجنايت وعد م امنيت اجتماعي بيداد ميكند ؟

چنانكه يك روانشناس دانشگاه ويرجينيا چنين مي گويد " با فرهنگي ساخته ايم كه به طور روز افسونس خشونت و بي رحمي پذيرفته وآن رابه صورت فريبنده اي درآورده است "بشر هنوز هم محتاج است ومنتظر. گمشده ي او چيست ؟

بلند ترين انديشه هاي بشري تجربه ها ي خو يش را به نما يش گذارده اند و هوز هم در جست وجوي آنند ! آزادي جنسي را به آزما يش نها دند ، اسا رت ارزشها واخلاق را نتيجه داد ! بي قيدي جسم وتن را پيشنهاد كردند ، روح وجان و فكر و انديشه به بند كشيده شده ! آسايش و رفاه بدن را تأمين كردند ، اضطراب وبحران رواني بي درمان ماند ! راستي آيا پيشگامان صنعت و دانش كه هنر بزرگشان دستاويزي نظريه هاي نظريه هاي پوچ تربيتي و فرهنگي غرب شده ، با رعايت اصول فرهنگي غرب و بي بند و باري ، مدگرايي و بي اعتقادي به ارزشهاي اخلاقي و ديني به آن مقام بلند بار يافته اند ؟ تاريخ دقيقاً خلاف اين امر را گواهي مي دهد . يعني پايه هاي كاخ تمدن و صنعت بردوش مرداني زاهد مسلك و عاشق علم وكمال استوار است . اديسن ها ، پاستورها ، اينشتين ها ، ماكس پلانكها و ساير پيشروان علم و اختراع كساني بودند كه همچون عابدان در آزمايشگاهها معتكف بودند و از هرزگي و بي بندوباري به دور .

مكتبها بشري كه تاكنون براي ترببيت و زندگي بشر برنامه ، راه الگو ارائه كرده اند ، انسان به درستي نشناخته اند . راستي انسان كيست و در اين سراي هستي چه جايگاهي دارد؟

كدام مكتب است كه انسان را به راستي شناخته ، نيازهاي واقعي اش را درك كرده باشد؟

كدام مسلك و انديشه ثمرات مبارك و مثبتي را از تئوري خود درباره ي انسان به بار آورده است؟

جمع ميان دانش و آرامش ، علم واخلاق و صنعت و انسانيت در ميان صاحبان كدام انديشه تبلور يافته است ؟

بي شك مكتبي پاسخگوي اين سؤالات خواهد بود كه نظريه هاي تربيتي اش فراتر از جسم و طبيعت را در نظر داشته ، براي سعادت و آرامش جاويد بشري آمده باشد .

مكتب انسان ساز اسلام كه تربيت شدگان حقيقي اش ، همانها كه به دين به ديد جامع و گسترده اي مي نگريستند ، قرنها جهان را به نور دانش و علم در كنار اخلاق آراستند .

مكتبي كه راهبران آن خود در حد كمال انساني بودند و نيازهاي بشر را به خوبي درك مي كردند.

و حجاب و پوشش ، يكي از صدها برنامه ي تربيتي اين مكتب است كه پيشنهادي سازنده براي نسل تشنه ي اخلاق و تربيت ، شكست خورده در صحنه هاي آزمايش و به بن بست رسيده در تنگناهاي انديشه به حساب مي آيد .

بسياري از احكام و برنامه هاي اين مكتب ، بين المللي و جهاني است ؛ بدين معنا كه نه تنها تكليف شرعي براي شخص مسلمان مكتبي است ، بلكه براي بشريت مفيد و كارآمد است ؛ زيرا برنامه اي مي تواند جهاني باشد كه منطبق بر منطق و زبان فطرت و عقل باشد و حجاب و پوشش از اين گونه است .

اينك برانيم تا نگاهي تازه و در عين حال گذرا بر حجاب داشته باشيم ، تا شايد عطش نسل نو را فرونشانيم و چراغ راهي فراروي خستگان تفكرات بي مايه ي تربيتي غرب قرار دهيم . باشد كه اين مقاله ، تذكري شود به اولياي فرهنگي و مربيان جامعه كه نسبت به مساله ي حجاب حساسيت بيشتري نشان داده ، در فيلمها ، مجموعه هاي تلويزيوني ، تأترها و تمامي هنرها و قالبهاي فرهنگي براي آن حسابي ويژه باز كنند و ان را سلاحي كارساز براي مقابله با تهاجم فرهنگي دشمن بشمارند . و چرا چنين نباشد ، در حالي كه دشمنان انسانيت و شرافت و كرامت زن و مدعيان آزادي و حقوق بشر از پوشش چند دختر مسلمان در مركز آموزشي كشورهاي خود هراس

دارند ؛ و اگر اهميت ويژه ي اين مسأله در كاشته شدن بذر باورهاي ديني و احياي ارزشهاي اخلاقي و تربيتي در دلهاي نسل جوان نبود ، اين گونه بدرفتاري را شاهد نبوديم .

مفهوم و جايگاه حجاب در فرهنگ اسلامي

واژه ي حجاب امروزه به پوشش خاص بانوان اطلاق مي شود كه از ارزشها و هنجارهاي ديني و اخلاقي است ؛ هرجند كه درمتون ديني اين واژه كمتر در اين اصطلاح به كار رفته است .

حجاب و پوشش خاص بانوان كه بدن بجز صورت و دستها تا مچ در برابر بيگانه پوشانده شود ، از احكام ضروري اسلام است كه عالمان دين برآن اتفاق نظر دارند .

اين حكم ضمن آنكه زن را به خودداري از تن آرايي در برابر بيگانه فرا مي خواند و مرد را از نظر بازي و هرزگي دور مي سازد ، در جهت ديگر ، اجازه ي حضور زن در اجتماع را نيز مي دهد، جنبه اي كه در تحليلهاي مربوط به اين مسأله كمتر مورد توجه قرارگرفته و در نتيجه اسلام در نظر بيگانگان ، مخالف حضور زن در اجتماع قلمداد شده است .

اصولاً مسأله ي حجاب با حضور زن در جامعه و فعاليتهاي اجتماعي و در جمع بيگانگان معنا مي يابد . يعني آنجا كه از حريم خانواده و محدوده ي خانه خارج مي شود ، بايد حقوق اجتماع و مصلحت عام جامعه را براي پاكي و طهارت آن ، رعايت كند . چنانكه رسول خدا (ص) به برخي از زنان اجازه مي داد كه در جنگها براي كمك به سربازان و مجروحان وشركت كنند .

در موضوع حضور زن در مجامع عمومي مذهبي مثل نماز جماعت و جمعه نيز دليلي بر حرمت در ميان ادله ي ديني به چشم نمي خورد ؛‌بلكه برعكس ، با حفظ حجاب ، عدم اختلاط زن و مرد و پرهيز از مجامع هوس آلود ، شركت زن در مجامع مذهبي ارزشمند تلقي شده و در صورت اضطرار مانند دفاع از حريم حوزه ي اسلامي ، واجب اعلام شده است .

بنابراين حكم حجاب براي زن به معناي پرده نشيني او نيست ، بلكه به مفهوم حفظ شخصيت و پوشش اندام تحريك آميز در برابر بيگانگان است تا مبادا آرامش فكري و تلاش همگاني در اجتماع ، جاي خود را به اسارت انديشه در چنگال هوسهاي آلوده دهد . لذا مي بينيم كه در طول تاريخ ، زنان زيادي با حفظ شخصيت خويش و رعايت موازين شرعي وارد صحنه ي اجتماع شده و درنقش خويش به خوبي از عهده برآمده اند .

درصدر اسلام زناني چون " سوده " دخترعمار همداني در جنگ صفين با قرائت اشعار حماسي

به تحريك ياران امام علي (ع) برخاست و دربار معاويه شجاعانه بر او تا خت و محكومش كرد . و يا همچون دختر حريش بن سراقه ، معروف به " ام الخير " كه از زنان نامدار بود و در عهد علي (ع) مي زيست و درجنگ صفين با خطابه هاي آتشين و مبتني بر معارف الهي قرآن و حديث به تحريك ياران امام مي پرداخت . و از اين قبيل عده ي زيادي بودند كه از ارزش و كرامت بالايي برخوردار بودند . و امروز در كشور ما نيز كه در راه رسيدن به جامعه ي نمونه ي اسلامي است و پوشش اسلامي به عنوان يك ارزش اجتماعي پذيرفته شده است ، زنان فراواني در مشاغل حساس حضورفعال دارند و رسالت بزرگي را درپاسداري از دستاوردهاي انقلاب و معيارهاي ارزشي به نحو احسن ايفا مي كنند .

آيات قرآن بر ضرورت پوشش سروسينه و زينتهاي زنان تأكيد كرده است . در سوره ي نور پس از آنكه مردان را از چشم چراني و هرزگي بر حذرداشته ، در آيه ي 31 زنان را توصيه به خودداري از نگاههاي مسأله دار به مردان وپاكدامني و لزوم پوشش مواضع زينت بدن از جمله سروسينه فرموده است و در آيه ي 59 سوره ي احزاب پوشيدگي اندام را به خير و صلاح دانسته،آن را لازم نموده است .

فلسفه ي حجاب

احكام دين دو گونه است : در برخي از آنها فلسفه ي واقعي براي ما روشن نيست و ما تنها به عنوان مسلمان معتقد به مباني ديني بدان گردن مي نهيم . طبعاً اين گونه از احكام در محدوده ي دين قابل طرح است و تحت مباني ديني و اعتقادات وذهبي معنا پيدا مي كد .

اما دسته اي ديگر از احكام ، صرف نظر از اعتقادات ديني و مذهبي مي تواند در همه ي مكاتب، در سطح تمام انديشه ها طرح شود و منطقي بودن آن وانطباق برعقل و فطرت بشري ،‌همگان را به اجرا و عمل بدان فراخواند و در واقع خود ، روزنه اي شود براي تابش نور اسلام به همه ي دلها و انديشه ها .

حجاب و پوشش از اين قسم است كه اينك به بررسي اجمالي حكم آن در پرتو عقل و فطرت مي پردازيم .

آنچه عقل و انديشه وفطرت و گرايشهاي دروني انسانها حكم مي كند اين است كه حجاب و پوشش معقول در برابر برهنگي و بي توجهي به عفت اجتماعي ، از ارزش بالايي برخوردار مي

باشد كه در جنبه هاي زير قابل بيان است :

الف )جنبه ي فردي : زن در عالم وجود گرچه در نقش انساني است كه داراي عقل و انديشه است و هرگز از جامعه ي انساني به دور نبوده ، طرد از صحنه هاي فعاليت اجتماعي روا نيست، اما در جايگاه ويژه ي خود قرار دارد . زن عنصري لطيف است كه در نقش ابراز مهر و عاطفه و احساس را به خوبي ايفا مي كند .

حضور در فعاليتهاي اجتماعي اگر اين روحيه را از زن سلب و اين گل با طراوت راپژمرده كند ، ارزش وي را از بين مي برد . و حجاب اصلي است براي پاسداري از پاكي و عفت و طراوت زن كه او را ارزش بخشيده ، راه را براي امكان حضورش در اجتماع هموار مي كند و باعث مي شود كه بتواند استعدادها و تواناييهاي خود را به دور از وسوسه ي هوسبازان به كارگيرد .

" سليمان كتاني " از دانشمندان بزرگ مسيحي در اين مورد مي نويسد :

"حجاب اسلامي به منزله ي سنگر و سپري است براي حفاظت زنان از شر بوالهوسان و سد نفوذ ناپذيري است در مقابل طغيان هوسها و غلبه ي روحيه ي طنازي و غمازي آنان . چه اگر اين روحيه برزنان يك جامعه غلبه پيدا كند ،‌باعث مي شود كه ساير توانمنديهاي آنان تحت الشعاع خصلتهاي جاذب ، گذرا وكم ارزش قرار گيرد ".

امروزه روان شناسان به تفاوتهاي روحي زن و مرد در مراحل مختلف رشد و تكامل پي برده اند كه با بررسي تحقيقات ايشان ، ضرورت حجاب براي زنان در مرحله ي خاصي از رشد رواني آنان روشن مي شود .

در ميان مراحل رشد رواني ، دوران بلوغ و تكامل شخصيت ، تفاوت رواني بين دختر و پسر را به خوبي آشكار مي كند . آزمايشهاي انجام شده به توسط روانشناسان به ويژه آزمايشهاي مشهور " بركلي " وجود خصوصياتي نظير نفوذ ، تهاجم ، تسلط و رهبري در پسران و ويژگيهايي مانند آرامش ، پذيرش ، صبر و تحمل و تلاش براي جذب ديگران در ميان دختران را در سنين 10 تا 12 سالگي اثبات مي كند . با گذر از اين مرحله ، دختران تمايل به جذب يا جلب توجه ديگران را در خود محدود مي كنند .

طبيعي است كه توقف شخصيت در مرحله ي پيش باعث مي شود زنان از قدرت تمركز براي مادري و عشق ورزيدن عاجز مانده ، صرفاً به موجودي مبدل شوند كه دائماً در بند توجه ديگران

است . اينجاست كه خود آرايي براي همگان و اسارت براي جذب ديگران رخ مي نمايد و در واقع، زن مبدل به شخصيتي محتاج و مستند به ديگران مي شود . در اين صورت به طور طبيعي زن ناگذير است خود را به گونه اي متفاوت بيارايد و به نمايش بگذارد ، كه تشويق وتمجيد هوسبازان از اين حالت ، او را به عكس العمل مثبت واداشته ، راه افراط را مي پيمايد و از زير بار هر مسؤليتي در زندگي شانه خالي كرده ، از ظهور هر كمال و استعدادي محروم مي ماند و عمر عزيز خود را تباه مي سازد . اما آن كس كه از رشد طبيعي برخوردار باشد و شخصيت او رو به كمال نهد ، خود را براي پذيرش مسؤليت زندگي آماده مي كند وگرايشها و روحيات خود را به سوي هدفي برتر هدايت مي نمايد و هرگز شخصيت خود را محتاج نگاه ديگران ندانسته ، حجاب و پوشش اندام خود را براي جلوگيري از اين خطر بزرگ لازم مي شمارد .

هم اينك رابطه ي بين بي حجابي و برداشته شدن حريم بين زن و مرد با ركورد فعاليتهاي علمي و فكري در بسياري از جوامع آشكار شده است . مدارس مختلط كه بدون وجود هرگونه حايل ومانعي بين دختران و پسران ، در غرب معمول است ، امروزه در آموزش و رشد علمي دانش آموزان با مشكل روبرو شده است .

" اگنس آندروود " رئيس مدرسه ي ملي دخترانه ي واشنگتن مي گويد :" دختران در كلاسهاي مجزا ، استعداهاي خود را دربه خوبي به نمايش مي گذارندو خود را در فشار فضاي اطراف نمي بينند . "

ثمره ي شيرين اين امر در تلاش و پويايي دانش آموزان و دانشجويان كشور اسلامي ما مشهود است . حضور فعال دختران دانش آموزايراني در المپيادهاي علمي ، معلول تمركز فكري در تحصيل و دوري از عوامل ركورد در برخي محيطهاي درسي كه اين مسأله مورد توجه نيست ، نه تنها چنين ثمراتي را شاهد نيستيم ، بلكه با عقب ماندگي درسي و ترك تحصيل روبرو هستيم .

اينجاست كه اگر زنان و دختران به اين اصل مهم پي برده ، اين راز را درك كنند و به حجاب و پوشش اسلامي مزين شوند ، شيريني حيات علمي را به خوبي حس كرده ، به والايي ارزش خويش در جامعه پي مي برند . به عنوان نمونه خوب است كه از يكي از دختران اين سرزمين يادكنيم كه مدتها در خانواده ي مرفه و غيرمعتقد به اصول ارزشممند اسلامي زندگي كرده و با فرهنگ غرب در تمام جهات زيست ، اما با آشنايي و پي بردن به اين اصل مهم و درپرتو آرامش و لذتي كه با پوشش اسلامي به دست آورد ، حاضر شد مورد سرزنش شديد خانواده و تمام بستگان و دوستان قرار گيرد و بيشترين محروميتها و رنجها را در محيط خانه تحمل كند ، ولي دست از آن برندارد . وي درنامه اي باامضاي محفوظ چنين مي نويسد :"من واقعاً به لزوم حجاب عقيده پيدا كرده ام. وقتي كسي امنيت پوشيدگي را چشيده باشد – ولو به مقدار اندك – هرگز نمي تواند بدون پوشش بماند ، هرچند مدتهاي مديد طور ديگري زيسته باشد . من واقعاً به لزوم حجاب اعتقاد پيدا كرده ام و كنار نهادن آن برايم دشوار است ، فقط از اين مي ترسم كه اطاعت پدر و مادر از رعايت حجاب واجبتر باشد . "

ب) جنبه ي اجتماعي : از جنبه ي اجتماعي ، حجاب موجب استحكام پيوند جامعه ي كوچك خانواده مي شود كه بقاء و استحكام جامعه ي بزرگ را در پي دارد . پوشيدگي و حجاب زن در اجتماع و در مقابل بيگانگان ، مصونيتي به او مي بخشد كه آثار آن مستقيماً در رابطه ي خانوادگي او با همسرش تأثير اساسي دارد . چرا كه اگر زني با چشم چراني بيگانگان ، خود را به سمت خودآرايي و جلب نظر آنان برد و كاميابي و خوشبختي خود را در بهره هاي خارج از حريم خانه ديد ، همسر خويش را مزاحم كاميابي خود تلقي كرده ، عشق و مهر خانوادگي كه مرز بقاي اين كانون است ، از دل او رخت بر مي بندد .

اين سخن درمورد دختراني كه هنوز ازدواج نكرده انند نيز جاري است ، چرا كه برهنگي و بي حجابي دختر در اجتماع ، او را به سمت گرايش قلبي و رواني به بيگانگان مي كشاند و چنانكه پيشتر گفتيم ، شخصيت او را در مرحله اي از رشد متوقف مي كند و برخلاف طبيعت خويش ، از تشكل خانواده و محدود كردن نيرو و گرايش جنسي خود در حريم خانواده و همسر قانوني امتناع مي ورزد .

نظير اين سخن در مورد پسران قبل از ازدواج و مردان داراي همسر نيز صادق است كه امكان چشم چراني به اندام زنان بيگانه ، آنان را نسبت به ازدواج و گرم كردن كانون خانواده بي رغبت مي كند .

اصولاً مرد در عمق روح خود از ابتذال زن ، رايگاني او و سهولت دستيابي به و ي متنفراست و اگر در جامعه ، جنس زن از پوشش و حجاب به دور باشد ، عشق و گرايش جنس مخالف به او از بين مي رود .

" برتراندراسل " كه در مساله ي روابط جنسي ، آزادي كامل و بي بندو باري را مايه ي از بين رفتن حساسيت دو جنس مخالف به هم مي داند و آن را در مسائل اجتماعي و حتي ادبيات مستهجن، فيلمها و تصاوير مبتذل پيشنهاد مي كند ، خود در جاي ديگر اين گونه مي نويسد :" از لحاظ هنر ، مايه ي تأسف است كه به آساني بتوان به زنان دست يافت و خيلي بهتر است كه وصال زنان دشوار باشد ، بدون آنكه غيرممكن گردد ."

بنابراين آيا حجاب براي يك زندگي لذت بخش و متناسب با خصايص روحي زن و لزوم وجود نيروي قدرتمند گرايش و عشق به عنوان رمز بقاء و استحكام خانواده و جامعه ضروري به نظر نمي رسد ؟

اينجاست كه يكي از علل كاهش آمار ازدواج و افزايش روز افزون آمار طلاق در جوامعي كه بهره اي از حجاب و پوشش به عنوان رمز زندگي ندارند ، روشن مي شود .

بنا به گزارش شبكه ي تلويزيوني سي. ان . ان آمريكات طي يك سال ، شانزده هزارودويست وهفتاد مرد آمريكايي خانه را ترك كردند . بين سالها 86 و 92 ميلادي در آمريكا ، 800 هزار نفر از همسران خود جدا شدند و فرانسه ، آلمان ، سوئد ، ايتاليا و انگلستان نيزبا فاصله ي كمي به دنبال آمريكا هستند .

اگر طلاق و جدايي و آزادي كامل دختر و پسر در جامعه و امكان بهره وري متقابل ، روح آنان را ارضا و خوشبختي زندگي را براي آنها به ارمغان مي آورد ، جاي سخن نبود ، اما دلربايي دختران و زنان هميشگي نيست و در روزگار ميانسالي و پيري ، امكان آن نيست كه نقش پيشين خود رابازي كنند و لذا بايد انزوا پيشه سازند و بدبخت زندگي كنند .

غالباً بازيگران سينما و زناني كه ارزش خود را تنها در زيبايي چهره و امكان خود آرايي در جامعه و صحنه هاي نمايشي مي بينند و شهرت زيادي هم كسب مي كنند ، در روزگار ميانسالي از انظار مخفي شده ، ظاهر نمي شوند . اما آنانكه جايگاه حقيقي خود را بشناسند ، اندام خود را از چشم بيگانه بپوشانند و كاميابي جنسي را منحصر به محيط مشروع خانواده كرده ، تلاش و فعاليت نوعي و انساني را در جامعه تحت الشعاع ارزشهاي واهي قرار ندهند ، تا آخر عمر سعادتمند و خوشبختند . لذا زماني كه زنان به اين واقعيت ايمان داشته ، ارزشهاي وجودي خود بشناسند و به كارگيرند ، توفيق رشد و تعالي به مراحل عالي را مي يابند و اين توفيق را تا آخر عمر از دست نمي دهند . حال اگر حجاب و عفت و دوري از هرزگي و برهنگي در راستاي ايمان و مذهب باشد و تلاش زن در راه خدا قرار گيرد ، نه تنها تا پايان عمر مفتخر به حيات طيبه و سعادتمند است بلكه پس از آن نيزدر سراي جاويداخروي خوشبخت و متنعم خواهد بود و اين سعادتي است كه زن و مرد را در آن تفاوتي نيست و اسلام ، انسان را به سوي آن فرا مي خواند و احكام و برنامه هايش را در جهت آن قرار داده است . 1

--------------------------------

1- نشريه ماهانه ي آموزشي - تربيتي پيوند ، شماره 184،بهمن73 13، صفحه ي 34

تربيت و عفاف دختران

فنوني براي تربيت اخلاق و عفاف

اين پرسش كه چه فنوني براي پرورش عفاف دختران بايد به كارگرفته شود ، پاسخي وسيع و پر دامنه مي طلبد . روان شناسان تربيت ، مربيان و صاحبنظران در بحث شيوه ها ، فنون و وسايل و ابزار تربيت سخنها دارند كه براي ذكر النها دفتري جداگانه لازم است . مواردي كه با رعايت اختصار در اين مقاله قابل عرضه اند عبارتند از ژ:

1- ارائه مدل و الگو

ارائه الگو و مدل بهترين شيوه عملي تربيت است ، مخصوصاً "براي كودكان و بويژه براي خردسالان آنها . افراد در همه سنين تحت تأثير و نفوذ الگوها هستند و از طريق آنها بهتر و پردامنه تر مي آموزند .

در نظام تربيتي اسلام به اين مسأله عنايت ويژه اي ابراز شده و قرآن كه خود رسول تربيت است به معرفي الگو و اسوه اقدام كرده است .

رسول خدا (ص) هم در آموزشها و تفهيمها به امت اسلامي از اين شيوه بهره جسته ونماز، وضو ، حج و پاره اي ديگر از عبادات را به همين طريق آموخته است . در تربيت دختران ، مادران بيش از هركس بايد الگوي عملي روش و نظريه اي باشند كه ازآن دفاع مي كنند . اگر مادري خواستار حجاب و عفاف دختر خويش است ، خود در اين جنبه بايد سرآمد باشد و با رفتار و پوشش خود دختر را با چنين شيوه اي پركند ،‌و البته از همان دوران خردسالي مقدمات آن را براي دختر خويش فراهم سازد .

فراموش نخواهيم كرد كه خويشان و بستگان و همه آنهايي كه محبوب و مورد علاقه خود كند و نيز همه كساني كه نحوي درذهن كودكان به عنوان يك قهرمان و فردي شاخص جايگزين شده اند . مي توانند الگويي عملي براي پوشش و عفاف باشند .

2- ايجاد رغبت

والدين و مربيان با استفاده از شرايط رواني وعاطفي فرزندان،با تكيه به رنگها و صورتهايي كه مورد علاقه دختر است مي توانند رغبتهاي لازم را در اين زمينه براي او پديد آورند . فراموش نكنيم كه القاآت و تلقينات در اين رابطه نقش اساسي ايفا مي كنند. في المثل اگر مقنعه اي برسر دختر خردسالي كنيم و به او بگوييم تو حالا قشنگتر شده اي ، اين القاء در روان او ايجاد رغبت ، براي اتخاذ شيوه اي خاص ، مؤثر است .

تشويقها و تحسينها در سنين خردسالي ، آفرين و مرحبا گويي به فرزند در قبال پوششي خاص ، قرار دادن او در شرايط ويژه و كاري انجام شده ، در اين زمينه مؤثر است . مثلاً لباس زيبايي بر اساس مباني عفاف و حجاب براي او بخريد و با تعريف خود از آن لباس ، آن را درنظرش زيبا و جاذب معرفي كنيد . البته در سنين بعد به كارگيري منطق و استدلال در اين جنبه مي تواند كارساز باشد .

3-استفاده از نيروي فطرت

در بينش اسلامي ، فطرتهاي خدا آشنايند ، ذهنها در آغاز ولادت پاك و بركنار از پليديها و مفاسدند ، خود دوست دارند عزيز و گرامي باشند ، خواستار تقدسند و اگر دعوتي به سوي پاكي و قداست و پرهيز از آلودگي به عمل آيد ، بدان رغبت خواهند داشت .

بعلاوه وابستگي به والدين ، وجود ملاحظات عاطفي ، هشياري و بيداري وجدان كه در همان دوران كودكي و مخصوصاً " سنين پس از8 براي كودك پديد مي آيد و ديگر زمينه هاي رغبتي همانند پلهايي هستند كه او را از شرايط موحود به سوي شرايط مطلوب بسوق مي دهند، به شرطي كه والدين و مربيان همانند عوامل حركت بخش او را بدانسوي بكشانند . استدلالهاي و برهانهاي ساده و قابل فهم ،‌اقناع كننده فطرتند اگرچه كودك خود اهل استدلال نباشد و نتواند برهاني براي اثبات مسأله اي عرضه كند و براين اساس منطقي اثباتي والدين و مربيان هم نقشي در اين راه دارند.

4- اقناع عاطفي

محبت به كودك و نوازش او از سويي حق كودك و بدهي والدين است و از ديدي هم وسيله اي براي سازندگي و سوق دادنهاست .

نوازشهاي عادي نه تصنعي ، اعلام محبت به فرزند ، دادن روحيه شادي و نشاط به كودك خود از عوامل سوق دهنده ي طفل به سو و جهتي است كه والدين و مربيان خواستار آنند بدين سان با محبتها ، نوازشها و اعلام دوستداريها مي توانيد كودك را به راه مورد نظر بكشانيد .

همچنين رشد احساس تعلق نسبت به خانواده و والدين ، زنده داشتن اين احساس كه تو دخترمايي و وابسته به اين خانواده اي مي تواند وسيله و سببي به حساب آيد تا او را به تبعيت از راه و روشي خاص واداريم . مثلاً" والدين مي توانند به دختر خود بگويند كه رسم خانواده ما فلان پوشش است ، در خانواده ما حجاب يك اصل است .ما در خانواده خود چنين وضعي را دوست داريم و. . .

5- ارائه تدريجي فلسفه حيات

اين كه آدمي نداند كيست و چيست ؟ چرا زنده است و چرا كار مي كند ؟ چرا مرگ و چرا حيات ؟ چرا عفت و چرا قداست ؟ . . . خود سرمنشأ بسياري از نابسامانيها ، خلاف اخلاقها ، بي تقواييها و ندانم كاريهاست .

اين وظيفه مهمي براي والدين و مربيان است كه به همراه رشد و تربيت تدريجي دختران ، فلسفه حيات را به آنها بياموزند . در ايام زندگي كودكان ، در پرس و جوهاي كودكانه ، در روابط والدين با فرزندان و مخصوصاً درارتباط مادربادخترخويش گاهي زمينه ها و فرصتهايي پديد مي آيند كه مي توان با او زمزمه داشت و حقايق را عرضه كرد . اين عرضه ها و ارائه ها در هر روز و هفته ها و ماه همانند قطراتي هستند كه بتدريج مي توانند استخر و جود او را پر كنند و او را در همه حال در طهارت و لبريزي نگهدارند .

شرايط براي توفيق بيشتر

والدين و مربيان براي توفيق بيشتر در امر عفاف و اخلاق دختران مي توانند از شرايط و امكانات ديگري هم استفاده كنند كه هر كدام همچون پل و سكوي پرشي به حساب مي آيند . آن اماكانات و زمينه ها عبارتند از :

1-غرور و خودخواهي آنان

اصل در تربيت دختران اين است كه آنها را داراي احساس غرور و خوددوستي بارآوريم ، به نحوي كه دوستدار خود و خواستار رشد وعزت خويش باشند . غرورها كه بخشي از آن نشأت گرفته از فطرت و جزو شرايط زيست و طبيعت آدمي محسوب مي شوند به آنها رغبت خود نگهداري ، تسلط بر محيط ، داشتن عزت و اعتماد به نفس مي دهند و اين خود سبب حفظ خويش از خطرات و پرهيز از تسليم شدن به پليديهاست .

2- پاك داشتن محيط از آلودگي

اين نكته مهمي است كه شرايط محيط حيات اجتماعي به گونه اي باشد كه دختران ما با ناپاكيها و آلودگيها مواجه نباشند و از گذران و جريانات جامعه درسهاي بدي نياموزند . پاك داشتن محيط خانه از بي بندو باري ها مراقبت در محيط زندگي خويشاوندان و بستگان خويشاوندان و بستگان ، سعي در اصلاح محيط مدرسه و جامعه و كوشش براي تنقيح فرهنگ جامعه ، خود نقش مهم و فوق العاده در اين زمينه دارد . اگر براي والدين و مربيان امكاني جهت تصفيه از رذايل و آلودگيها نيست ، لااقل بكوشيم تماس و ارتباط فرزندانمان را با محيط به حداقل لازم برسانيم .

3- حل مشكلات و رفع ابهامات

در مواردي رفتارها ناشي از نوعي اعتراض و انتقاد است . به عنوان مثال وضع بدحجابي و يا بي حجابي مي تواند نوعي دهن كجي نسبت به نظام و يا به شرايط موجود باشد . در چنين مواردي مشكلات بايد حل شوند ، ابهاماتي كه در اذهان وجود دارند زدوده گردند ، به اعتراضات مقدر مثل اين سخنان كه حجاب خلاف آزادي است ، مانع اشتغال است ، نوعي تحقير و اهانت براي زنان است و . . .پاسخهاي مناسب و قانع كننده داده شود .

4- استفاده از عوامل محرك و بازدارنده

تحسين و تشويقها سازنده اند ، همان گونه كه از آنها ياد شد . در تربيت اصل بر تشويق و تحسين است ، ولي اين سخن بدان معني نيست كه در صورت عدم تأثير ، راههاي ديگر به روي مربي بسته باشد.درمواردي مي توان ازشيوه هاي تذكر ، اخطار و هشدار، ملامت،‌توبيخ و تهديد استفاده كرد و يا گاهي با نگاههاي بي رمق مي توان عدم رضاي خود را از شرايطي اعلام داشت ، كه شيوه هاي اخير با ظرافت و لطافت بايد بكار گرفته شوند .

4- كنترلها

ازهمان دوران كودكي كنترلها درآمد وشد ،در معاشرت ، درمطالعات و خواندنيها و در روابط وبرخوردهاي اجتماعي بايد صورت گيرد.اصل براين است كه نگذاريم عادت ناصواب، بدآموزي و بدرفتاري براي فرزند پديد آيد،كه پيشگيري،همه گاه مهمترومؤثرترازدرمان است.

6-استفاده از قدرت مذهب

نيروي مذهب ، هم عاملي سازنده است و هم عاملي بازدارنده ، تبليغات مذهبي ، توجه دادن و ارشادات ، ذكر اين مسأله كه خدا چنين امري را دوست دارد يا ندارد ، مي تواند نقش سازنده و مهمي را ايفا كند و در همه حال از قدرت نفوذ آن نبايد غافل بود .1

سيماي حقيقي مسأله حجاب 2

حقيقت امر اينست كه در مسأله پوشش – و به اصطلاح عصر اخير حجاب – سخن در اين نيست

----------------------------------

1- نشريه ماهنامه آموزشي-تربيتي پيوند ،صفحه 18،

2- مسئله ي حجاب شهيد مرتضي مطهري ، صفحه 82

كه آيا زن خوب است پوشيده در اجتماع ظاهر شود يا عريان ؟ روح سخن اينست كه آيا زن و تمتعات مرد از زن بايد رايگان باشد ؟ آيا مرد بايد حق داشته باشد كه از هر زني در هر محفلي

حداكثر تمتعات را به استثناء زنا ببرد يا نه ؟

اسلام كه به روح مسائل مي نگرد جواب مي دهد : خير، مردان فقط در محيط خانوادگي و در كادر قانون ازدواج و همراه با يك سلسله تعهدات سنگين مي توانند از زنان به عنوان همسران قانوني كامجوئي كنند ، اما در محيط اجتماع استفاده از زنان بيگانه ممنوع است . و زنان نيز از اينكه مردان را در خارج از كانون خانوادگي كامياب سازند به هر صورت و به هر شكلي ممنوع ميباشند .

درست است كه صورت ظاهر مسأله اينست كه زن چه بكند ؟ پوشيده بيرون بيايد يا عريان ؟ يعني آنكس كه مسأله به نام او عنوان مي شود زن است ، احياناً مسأله با لحن دلسوزانه اي طرح مي شود كه آيا بهتر است زن آزاد باشد يا محكوم و اسير و در حجاب ؟ اما روح مسأله و باطن مطلب چيز ديگر است و آن اينكه آيا مرد بايد در بهره كشي جنسي از زن ، جز از جهت زنا ، آزادي مطلق داشته باشد يا نه ؟ يعني آنكه در اين مسأله ذي نفع است مرد است نه زن و لااقل مرد از زن در اين مساله ذي نفع تر است . به قول ويل دورانت:«دامنهاي كوتاه براي همه ي جهانيان بجز خطايان نعمتي است ».

پس روح مسأله ، محدوديت كاميابيها به محيط خانوادگي و همسران مشروع ،يا آزاد بودن كاميابيها و كشيده شدن آنها به محيط اجتماع است . اسلام طرفدار فرضيه ي اول است .

از نظر اسلام محدوديت كاميابيهاي جنسي به محيط خانوادگي و همسران مشروع ، از جنبه ي رواني به بهداشت رواني اجتماع كمك مي كند، و از جنبه ي خانوادگي سبب تحكيم روابط افراد خانواده و برقراري صميميت كامل بين زوجين مي گردد ، و از جنبه ي اجتماعي موجب حفظ و استيفاء نيروي كار و فعاليت اجتماع مي گردد ، و از نظر وضع زن در برابر مرد، سبب مي گردد كه ارزش زن در برابر مرد بالا رود .

فلسفه ي پوشش اسلامي به نظر ما چند چيز است . بعضي از آنها جنبه ي رواني دارد و بعضي جنبه ي خانه و خانوادگي ، و بعضي ديگر جنبه ي اجتماعي ، و بعضي مربوط است به بالا بردن احترام زن و جلوگيري از ابتذال او .

حجاب در اسلام از يك مسأله كلي تر و اساسي ترين ريشه مي گيرد و آن اين است كه اسلام مي خواهد انواع التذاذهاي جنسي ، چه بصري و لمسي و چه نوع ديگر به محيط خانوادگي و در كادر ازدواج قانوني اختصاص يابد ، اجتماع منحصراً براي كار و فعاليت باشد . برخلاف سيستم غربي عصر حاضر كه كار و فعاليت را با لذتجوئيهاي جنسي به هم مي آميزد ، اسلام مي خواهد اين دومحيط را كاملاً از يكديگر تفكيك كند .

حجاب ، سمبل مقاومت در برابر هجوم فرهنگ غرب

ترديدي نيست كه بيشتر تجملات و تشريفات ، از ناحيه ي بانوان ، برجامعه تحميل مي شود، از اين رو كه چنانكه گفتيم نوع زن علاقه ي شديد به نمايش و خودآرايي دارد ، و اگر قانون و مرزي در كار نباشد مي خواهد تا آنجا كه ممكن است ، زيورهاي و زرق و برق زندگي خود را به ديگران نشان دهد ، وقتي كه به خانه ي همسايه رفت و اشياي لوكس وتازه را در آنجا ديد ، به خانه خود مي آيد و آن را به رخ شوهر مي كشد و علي الدوام برگوش شوهر وسوسه مي كند ، تا به مقصود خود برسد ، خودآرايي او به قدري شديد است كه اگر حريم و برنامه اي در ميان نباشد ، مي خواهد مو و روي خود را و حتي بدن خود را به نامحرم نشان دهد .

آيين اسلام ، حجاب را يعني پوشش و حريم عفت و حيا را (نه پرده نشيني و دوري از اجتماع را ) براي او قرار داده است ، و اگر او اين حريم را آگاهانه به خوبي حفظ كند ، عامل مؤثري براي مبارزه با تجمل گرايي ، و ايستادگي در برابر ورود و هجوم فرهنگ مبتذل غرب خواهد شد .

پوشش اسلامي ، سمبل مقاومت زن مسلمان ، در برابر سرازيري كالاهاي فريبنده غرب است .

حجاب اسلامي ، لباس رزم زن مسلمان است ، كه او را از عروسكي زيستن باز مي دارد ، و از هرزگي و زندگي مصنوعي و پوچ غربي ، بيزار مي سازد .

به گفته ي« فارنتس قانون » جامعه شناسي انقلابي الجزاير :« زني كه بيرون را مي بيند ، خود ديده نمي شود ، خود به خود محروميتي را بر استعمار تحميل مي كند .»

آري اگر زن مسلمان در حريم پوشش ، زندگي كند ، اژدهاي ده سر ، و ترفندهاي استعمار را مي بيند ، ولي استعمار ، او را نمي بيند ، و آنچه بيش از سرخي خون شهيد ، استعمار سياسي را مي ترساند ، سياهي چادر زن مسلمان ، استعمار فرهنگي را مي ترساند .

پوشش ، اصيل ترين و قوي ترين اهرم بازدارنده براي زنان مسلمان است كه آنها را به جاي زندگي فريباي غربي ، به زندگي اصيل انساني ، مي كشاند .

پس حجاب سمبل مقاومت زن است ، و اگر او اين عامل سازنده را از دست بدهد ، به زندگي عروسكي ، سوق داده مي شود ، و وسيله اي براي گسترش تجملات و تشريفات پوچ و

مصرف كننده ي لايقي براي كالاهاي غرب خواهد شد ، در اين صورت است كه پيامبر (ص) اعلام مي كند : لَن يفلَحَ قَوم اَسنَدوا اَمرهم اِلي اِمرَأَةٍ :

هرگروه ملتي كه امور اجتماعي خود را برا اساس پيروي از زنان ، انجام دهد ، رستگار نخواهد شد ، ( منظور زناني هستند كه حريم عفاف و اسلام را رعايت نمي كنند و استقلال فكري ندارند . )

سخن درباره ي حجاب برتر

گرچه حجاب اسلامي همان پوشش صحيح است و اين موضوع با روپوشهاي بلند و گشاد و روسريهايي كه سر و گردن را كاملاً بپوشاند ، تحقق مي يابد ، ولي چادر به عنوان « حجاب برتر » است ، و اگر به صورت صحيح از آن استفاده شود ، قطعاً موجب پوشش كاملتر و برتر خواهد شد . بنابراين بسياربه جا بلكه سزاوار و لازم است كه از اين حجاب اسلامي و ملي ، و ازاين پوشش برتر كه سنگر كامل و بزرگ براي پوشش است ، استفاده شود ، چنانكه كلمه ي « جِلباب » كه در آيه 59 سوره ي احزاب آمده بيانگر همين معني است .

گرچه بعضي در كم رنگ كردن پوشش در بين باوان مي كوشند ، و به اين وسيله آب به آسياب دشمن مي ريزند ، ولي چادر جامعه ي ما اصيلترين و بهترين شكل مبارزه با تجمل پرستي و مدگرايي و بدحجابي است ، و در مقابله با تهاجم فرهنگي ، و پرهيز نسل جوان و دختران از دام رنگيني كه دنياي غرب برايشان گسترده ، و نجات مسلمانان از اژدهاي هفت سر غرب بسيار مؤثر است .

مقام معظم رهبري حضرت آيت الله خامنه اي ( مد ظله ) در اين راستا فرمود :

« هيچ بحثي درباره ي پوشش زن نبايد متأثر از هجوم تبليغات غرب باشد ، البته حجاب زن به چادر منحصر نمي شود ، اما چادر بهترين نوع حجاب و نشانه ي ملي ما است ، و هيچ منافاتي با فعاليتها ي زنان مسلمان در مسائل سياسي اجتماعي و فرهنگي ندارد .»

كوتاه سخن آنكه در مراحل مختلف انقلاب اسلامي ، چادر آنقدر اهميت يافت كه زنان در راهپيماييها با اين پوشش شركت كردند ، وبا اين ابزار كوبنده كه از اولين نشانه ها و قدمهاي خودآگاهي زنان بود ، خشم ونفرت خويش را در مقابل رژيم منحوس پهلوي به نمايش گذاردند. بنابراين چادر ، علاوه براينكه پوشش برتر است ، يك حربه ي محكم بر ضد استعمار بوده و هست ، نگذاريم اين حربه ي استعمار شكن را از دست ما بگيرند .

در قرآن در هيچ سوره اي مانند سوره ي نور ، سخن از عفت و حجاب و پاكدامني ، و عوامل حفظ حريم حجاب سخن به ميان نيامده است ، از اين رو امام صادق (ع) در ضمن گفتاري فرمود : حَصَنوا بِها نِسائكمْ:

« به وسيله ي سوره ي نور ( و توجه و عمل به دستورهاي آن ) زنان خود را ( از بي عفتي و دوري از حريم حجاب ) حفظ كنيد .»

و رسول اكرم (ص) در فرازي از گفتارش فرمود :

عَلـِموهُنٌَ الغَزْلَ وَ سُورَةَ النٌُورِ

ريسندگي و سوره ي نور را به بانوان بياموزيد .

از اين گفتار فهميده مي شود كه عوامل و آثار درخشان حفظ حريم عفت و حجاب و دوري از زمينه هاي بي عفتي را كه درسوره ي نور آمده ، به زنان بياموزيد ، و همچنين ريسندگي را كه معمولاً در محيطهاي پوشيده انجام مي شد وشغل خوبي براي زنان است ، به آنها ياد بدهيد مفهوم اين سخن آن است كه در جامعه اسلامي زنان بايد از آموزشهاي صحيح كه موجب تقويت موازين عفت مي شود بهره مند شوند و بايد آنها را از رمانها و فيلماهاي تحريك كننده كه عطش جنسي آنها را تشديد مي كند ، دور نگهداشت .

اين همان حجاب برتر است كه اگر زنان رعايت كنند ، براي آنها و جامعه بسيار مفيد خواهدبود .

بر همين اساس فاطمه زهرا (س) فرمود : « براي زنان بهتر آن است كه نه مرد نامحرم ، آنها را بنگرد و نه آنها مرد نامحرم را بنگرند .»

و وقتي كه پيامبر (ص) كارهاي بيرون خانه را به علي (ع) واگذار كرد ، و كاهاي درون خانه را به حضرت زهرا (س) واگذار نمود ، فاطمه (س) آنچنان خوشحال شد كه فرمود : « جز خدا كسي نمي داند كه از اين تقسيم كار ، تا چه اندازه خشنود شدم ، از اين رو كه رسول خدا (ص) تحمل كارهاي بيرون خانه را (كه موجب روبرو شدن با مردان و . . . مي شود ) از دوش من برداشت ، و كارهاي درون خانه را برعهده ي من نهاد .»

و مطابق پاره اي ازروايات ، آن حضرت وقتي كه از خانه بيرون مي آمد « شَمْلَه » مي پوشيد شَمله روپوش فراگير بود كه كاملاً سرتاپاي حضرت زهرا (س) را مي پوشاند .

و نيز حضرت زهرا (س) در وصيت خود به علي (ع) فرمود : « جنازه ام را با تابوت (كه پوشاننده است ) حمل كن .»

و در اين مورد ، وقتي اسماء بنت عُميس ، تابوت پوشاننده سا خت ، حضرت زهرا خرسند شد و فرمود : « بسيارخوب و عالي است .»

اين حوادث بيانگر آن است كه حضرت زهرا (س) كه بايد الگوي زنان خداپرست و مسلمان باشد ، براي خود حجاب برتر را برگزيده بود ، و سفارش مي كرد كه حتماً مسلمانان در لباس، در مسكن ،‌در رفت و آمد زندگي و تقسيم كار و . . . آن رعايت كنند .

اظهار نظر بانوي دانشمند درباره ي حجاب برتر

خانم «ن،ق» دانشمند در ضمن گفتاري مي گويد :

"به عقيده ي بنده حجابي كه به صورت لباس گشاد و مانتو و روسري باشد ، را زيادي در جلوگيري از نگاه آلود ي مردان ندارد . . . من براي خود چادر و حجاب را يك عامل نجاتشبخش در رويارويي با مرد نامحرم مي دانم به ويژه وقتي كه متوجه مي شوم مردي يا مرداني نگاههاي آلوده دارند ، در آن وقت كه چادرم را محكمتر مي گيرم ،‌تا صورت در تيررس نگاههاي آنها نباشد ، يك احساس امنيت توأم با رضايت به من دست مي دهد ، و به خاطراينكه هم توانستم آنها را ناكام بگذارم ، و هم خود را از نگاه آلوده و مسموم كننده حفظ كنم ، از اين رو احساس آرامش مي كنم . . .قبلاً حجاب كامل نداشتم ، اكنون كه با حجاب كامل (چادر ) رفت و آمد مي كنم ، و اين دو دوره را با هم مقايسه مي نمايم ،مي بينم حجاب باعث شد كه حس خودنماي در من كاهش بسيار يافت ، در صورتي در دوره ي بدحجابي ، احساس مي كردم كه گرفتار نقيصه احساس خود كم بيني و خودنمايي هستم . . . توصيه من به بانوان اين است كه :« اگر ما حجاب را براي مصونيت خود برمي گزينيم ، چه بهتر كه حجاب كاملتر را برگزينيم ، تا مصونيت بيشتري داشته باشيم . »

و از بيانات مقام معظم رهبري حضرت آيت الله خامنه اي است كه فرمودند:«اسلام مسأله ي حجاب را بسيار حكيمانه بررسي كرده است ، در اين ميان چادر حجاب برتر است . »

فرازهايي از گفتار امام خميني(ره)

اما خميني بنيان گذار جمهوري اسلامي ايران ، در راستاي دفاع از سنگر حجاب سخن بسيار دارد‌،‌در اينجا به ذكر فراز از آن اكتفا مي كنيم :

در رژيم طاغوتي پهلوي ، آن ظلمي كه به بانوان محترم ايران شد به مردها آن ظلم نشد . . . در زمان رضاشاه به وضعي ، و در زمان محمدرضا به وضع ديگر ، در زمان رضاشاه كه من يادم است آنچه بربانوان گذشت قابل توصيف نيست . آن ظلمي را كه به اين قشر در آن دوران گذشت نمي شود بيان كرد . . . در زمان محمد رضا ، آن عصر و آن وضع تبديل شد به يك وضع ديگر كه عمق جنايت زيادتر بوده از زمان او ، او (رضاخان ) با قلدري و فشا ر و زدن و گرفتن چادر پاره كردن ، و دست به گيس هاي زن گرفتن و كشاندن آنها گذراند ، و اين ( محمد رضا ) اساساً برخلاف عفت زنها قيام كرد . . . با يك وضع خاصي و با يك توطئه خاصي ، اينها را مي خواستند به فساد بكشند ، و عفت را از جامعه ي ما بردارند ، و بحمدالله بانوان ايران مقاومت كردند ، و جز يك دسته اي كه جزو دارودسته ي خود آنها بودند و غربزده بودند و با رژيم او مناسب بودند ، ساير خواهرها مقاومت كردند . . . اگر نبود اين انقلاب ونبود اين تحولي كه در ايران واقع شده بود ، بعد از چند سال ديگر ، اثري از اخلاق اسلامي در ايران نبود .

از خيانتهاي بزرگي كه ( در دوران پهلوي ) به ملت ما شد اين بود كه نيروي انساني ما را از دست گرفتند ، نيروي جوانان ما را به عقب راندند ، نيروي بانوان ما را به عقب راندند ، بانوان ما را منحط كردند ، خيانت كردند برملت ما ، بانوان ما را ملعبه كردند ، بانوان ما را مثل عروسكها كردند، بانوان ما را جنگجو بودند، اينها خواستند ننگ جو باشند و خدا نخواست، اينها اهانت به مقام زن كردند ، اينها مي خواستند زن را مثل شيء ، مثل يك چيز ، مثل يك متاع ، به اين دست و آن دست بگذارنند ، اسلام زن را مثل مرد در همه شؤون،همانطور كه مرد در همه شؤون دخالت دارد زن هم دخالت دارد ،‌همانطوري كه مرد بايد از فساد اجتناب كند ، زن هم بايد از فساد اجتناب كند ، زنها نبايد ملعبه ي دست جوانهاي هرزه بشوند ، زنها نبايد مقام خودشان را منحط كنند ، و خداي ناخواسته بزك كرده بيرون بيايند ، و در انظار مردفاسد قرار بگيرند . . . خدداوند شما را با كرامت خلق كرده است ، آزاد خلق كرده است ، خدواند همانطوري كه قوانيني براي محدوديت مردها درحدود اينكه فساد بر آنها راه نيابد دارد ، در زنها هم دارد ، همه ي قوانين اسلامي براي صلاح جامعه است .

من مي توانم بگويم كه در زمان اين پدر و پسر (رضاخان و پسرش ) به بانوان ما بيشتر ظلم شد، تا به ساير اقشار . . .اينها چه مصيبت هايي به بار آوردند ، به اسم اينكه مي خواهيم ايران را نظير اروپا مثلاًبكنيم . . . اينها نمي خواستند كه بانوان را آزاد كنند ، براي اينكه مردها هم در زمان اينها آزاد نبودند ، نه بانوان آزاد بودند ، نه مردها ، آنها آزادي را در چيزهاي ديگر مي ديدند كه زنها با مردها توي دريا لخت بشوند و با هم شنا كنند ، و در مراكز فحشا با هم مجتمع باشند و به قول خودشان آزادانه هركاري مي خواهند بكنند . اينها تربيت انساني را از ايران به كلي از بين بردند و تربيت هاي فاسد غربي را در بين ما رواج دادند . . . با اسم تمدن بزرگ ، اين مملكت را به هدر دادند ،همه چيز اين مملكت را ، و خصوصاً نيروي انساني را به هدر دادند ،‌و خيانت كه در اين جهت به مملكت ما كردند ، بيشتر از خيانتي است كه در اقتصاد يا در ارتش ،‌يا در فرهنگ كردند ،‌نيروي انساني ما را نگذاشتند رشد كند .

نقشه اين بود كه با توطئه كشف حجاب مفتضح در زمان قلدر نافهم رضاخان ، اين قشر عزيز (زنان) را كه جامعه را بايد بسازند ، تبديل كنند به يك قشري كه فاسد كنند جامعه را. . . اگر اين نهضت وانقلاب اسلامي هيچ نداشت جز اين تحولي كه در بانوان و جوانان ما پيدا شده كافي بود . . .

نقش زن در جامعه بالاتر از نقش مرد است ، براي اينكه زنان ، بانوان علاوه بر اينكه خودشان يك قشر فعال در همه ي ابعاد هستند ، قشرهاي فعال را در دامن خودشان تربيت مي كنند . . .

اين تحول را نگهداريد ، توجه كنيد به اينكه دستهاي فاسد ، از قلم هاي فاسد ، و گفتارهاي فاسد ، شما را به اغفال نكشاند ، و شما را برنگرداند به حال سابق ، اين راه را شما ادامه بدهيد.

اينجانب به زنان توصيه مي كنم كه رفتار زمان طاغوت را فراموش كنند ، و ايران عزيز را كه از خودشان و فرزندانشان است ، به طور شايسته بسازند .

چند فراز از گفتار مقام معظم رهبري درباره ي پوشش زنان

مقام معظم رهبري حضرت آيت الله خامنه اي ( مد ظله) در موارد مختلف و در فرصتهاي گوناگون در مورد بي حجابي و بدحجابي هشدرا داده و با منطق نيرومند خود ، زنان را به حفظ شخصيت خود و حفظ حريم حجاب و عفاف فرا خوانده اند ، در اينجا به فرازهايي از گفتار او به گوش جان فرا مي دهيم:

«. . . آيا جنايتي از اين بزرگتر نسبت به زن هست كه زن را با آريش ، مد ، و جلوه گري زيورآلات ، سرگرم كنند ، و از او به عنوان يك ابزار و وسيله استفاده كنند ؟

امروز سروسينه را از زيورآلات پركردن ، آرايش و مد و لباس را بت خود قرار دادن ، براي زن انقلابي مسلمان ايران ، ننگ است . . . »

نيز در ديدار بانوان مسؤول ، هنرمند و متخصص كشور فرمودند :

« اگر جوامع بشر شناخت درستي از جايگاه زن و مرد درطبيعت بشري به دست آورد ، و آن را درست به كار ببرد ، نظام كامل الهي تحقق پيدا خواهد كرد ، و در اين نظام هر موجودي فايده ي وجودي خود را آنچنان كه بايد خواهد بخشيد ، به كسي ظلم نخواهد شد ، هيچ استعدادي زايل نمي شود ، و بشريت از فيض همگني ، همكاري و همايش صحيح زن و مرد، بهره هاي فراواني خواهد برد . »

و در فراز ديگر فرمودند :

« به اساس آفرينش الهي ، زن در ساختمان وجودي خود از ظرافت بيشتري نسبت به مرد برخوردار است ، بنابراين در يك محيط بي قانون ويا در محيطي كه در آن حاكميت عقل و منطق ، ضعيف باشد ، آنكه قدرت و خشونت جسماني اش بيشتر است ، ضعيفتر را مورد ستم قرار خواهد داد ، و او را استثمار خواهد كرد ، اين همان ضايعه اي است كه متأسفانه از آغاز در محيط زندگي بشر ، پيش آمده است ، و امروز در دنيا اين مسأله ي تلخ و زشت در ارتباط زن و مرد ، مشاهده مي شود .

و در فراز ديگر فرمودند :

« با آنچه كه دنياي غرب ( اروپا و آمريكا ) درباره ي زن انديشيده است ، مشكل زن قابل علاج نيست ، و با برداشتن حجاب از سر زن ، و اجتناب كردن از قيود شرعي، مشكل زن بدتر مي شود ، امام در مقابل آن ، تلاش اسلام برايجاد محيطي سالم و مبتني برعقل و خرد است ، كه در آن دست تطاول نسبت به ضعيف دراز نخواهد شد . . . برخلاف جنجالي كه دنياي غرب ، روي مسأله ي حجاب به عنوان ناقض حقوق و آزادي زن مي كند ،‌مسأله حجاب به حقوق و آزادي زن ، هيچ ربطي ندارد ، حجاب امري واجب براي زن و مرد است ،‌كه هر يك بايد به نحوي اين محدوديت را رعايت كنند ، زيرا با شكسته شدن حجاب ، همان بلايي برسر زن خواهد آمد آمد كه امروز در محيطهاي غربي با سوء استفاده از زن ، شاهد آن هستيم . اسلام مسأله حجاب رابسيار حكيمانه بررسي كرده است ،حجاب در قلمرو زندگي خصوص زن و مرد مطرح است در اين ميان ، چادر حجاب برتر است .

اما در عين حال متعين هم نيست ، شرع مقدس اسلام براي حجاب ، حدي را معين كرده است كه نبايد از آن تخطي شود ، و افراط و تفريط هم لازم نيست . »1

چند فراز از گفتار شهيد مطهري پيرامون حجاب

استاد شهيد علامه مرتضي مطهري در ضمن بيان تشريح فلسفه ي حجاب ،‌و بيان چهار اصل به عنوان شاخصه هاي فلسفه ي حجاب كه عبارتند از :

1- آرامش رواني 2- استحكام پيوند خانوادگي 3- استواري اجتماع 4- ارزش و احترام زن ، مي نويسد :

« حجاب در اسلام از يك مسأله ي كلي ترو اساسي تري ريشه مي گيرد ، و آن اين است كه اسلام مي خواهد انواع التذاذهاي جنسي ،چه بصري و لمسي و چه نوع ديگر ، به محيط خانوادگي و در كادر ازدواج قانوني ، اختصاص يابد ، اجتماع منحصراً براي كار و فعاليت باشد . بر خلاف سيستم غربي عصر حاضر ،‌ كه كار و فعاليت را با لذتجوييهاي جنسي به هم مي آميزد ، اسلام مي خواهد اين دو محيط را كاملاًاز يكديگر تفكيك كند .»

و در فراز ديگر مي نويسد :

« وظيفه ي پوشش كه اسلام براي زنان مقرر كرده است ، به اين معني نيست كه آنها را از خانه بيرون نروند ، زنداني كردن و حبس زن در اسلام ، مطرح نيست . . . پوشش زن در اسلام ، اين است كه زن در معاشرت خود با مردان ، بدن خود را بپوشاند، و به جلوه گري و خودنمايي نپردازد ، آيات مروبوطه همين معني را ذكر مي كند ، و فتواي فقها ، هم مؤيد همين مطلب است . »

« از نظر استعمارگران اگر زن ايراني بخواهد خود را فقط براي همسر قانوني يا براي حضور در مجالس اختصاصي زنان بيارايد ، نه مصرف كننده ي لايقي براي سرمايه داران غربي خواهد بود ، و نه وظيفه و مأموريت ديگرش را كه عبارت است از انحطاط اخلاق جوانان ،و ضعف اراده ي آنان ،وايجاد ركود درفعاليت اجتماعي،به نفع استعمارغرب، انجام خواهد داد.»

-------------------------------

1- حجاب بيانگر شخصيت زن ، نوشته ي محمد محمدي اشتهاردي ، صفحه ي 128

به عقيده ي ما براي آرامش غريزه ي جنسي دو چيز لازم است :

1- ارضاء غريزه ي جنسي در حد نياز طبيعي ( با ازدواج ) 2- جلوگيري از تهييج و تحريك آن ( با پوشش) .1

حجاب عالي ترين حجت براي حضور اجتماعي زن مسلمان است .اگر قرار بود زن تنها و تنها در محيط خانه و خانواده باشد و با هيچ نامحرمي در مراوده نباشد و هيچ نامحرمي او را نبيند عملاً تأكييدات هفده گانه ي قرآن بر امر حجاب و لزوم حجاب ، جايي براي تحقق و اجراي خود نمي يافت و منتفي مي گرديد اين نشان مي دهد كه مغز حجاب و جان حجاب ، حضور و چگونگي حضور است .

حجاب لباس مشاركت اجتماعي زن مسلمان است لباس حرمت زن مسلمان براي پاياين بخشي به هرگونه مردسالاري و تمتع سالاري است .

حجاب به زن فرصت مي دهد تا با شخصيت انساني خود با جامعه و محيط پيرامونش در تعامل باشد ، عفاف فضاي انديشه را و حجاب فضاي رفتار را آماده مي كند كه شخصيت انساني زن بارزتر ،ظاهرتر و در دسترس ترو شخصيت زنانه و جاذبه هاي زنانگي او غير بارز و پنهان و دور از دسترس بماند و اين عالي ترين نحوه ي مديريت حضور اجتماعي زن براي تعاملات انساني است .2

حجاب بيانگر وقار و افتخار يك زن است ،

حجاب منشوروالاي آگاهي است ،

حجاب سند اطاعت از فرامنده ي هستي است ،

حجاب تجلي گاه وجلوه گاه اراده ي زن مصمم مسلمان است

حجاب بوي خوش گل عفاف است ،

حجاب تضمين تداوم زيبايي و شرافت است ،

حجاب گامهاي بلند انسان در كوچه هاي معاني است 3

--------------------------------

1- حجاب بيانگر شخصيت زن ،نوشته ي محمد محمدي اشتهاردي ، صفحه ي 130

2-مهارتهاي پيشگيري و مقابله با آسيبهاي اجتماعي زنان و دختران (زن در انديشه ي ديني ) ، مجومعه آموزشي شماره 2 ، بخش يكم ، وزارت آموزش و پرورش دفتر امور زنان ، صفحه 28

3- براي ريحانه ، محمود اكبري ، صفجه 129

نتيجه گيري

حجاب و پوشش براي زنان به ويژه حجاب برتر و توجه به حريم عفاف وحراست از اصيل ترن سنگر زنان و از مهمترين و عميق ترين و سودمندترين قانون الزامي آفرينش براي آنها و جامعه است حجاب و پوشش سنگر سعادت و پيروزي و رستگاري زنان و جامعه است ، كه اگر اين سنگر آسيب ببيند و يا فرو ريزد عوامل سعادت ، پاك زيستي و شرافت آها فرو ريخته، و قطعاً آنها بدون اين سنگر ، در سراشيبي ، سقوط و انحراف قرار گرفته و موجب آلودگي خود و جامعه خواهند شد .

با كمال تأسف دنياي غرب و دنباله روهاي آنها ، اين مسأله ي بسيار مهم اسلامي و اخلاقي را ناديده گرفته ، بلكه به عكس با كمال گستاخي بر ضد آن ، گام برمي دارند ، و آن را عامل تخدير و ركورد و واپس گرايي دانسته ، تا آنجا كه در آنجا كه در دانشگاههاي خود ، دختران داراي پوشش را اخراج مي كنند ، و چنين كار ضد بشري را از نشانه هاي تمدن مي دانند ، با اينكه : حجاب ؛ سنگر حفظ عفت و معرف شخصيت زن و جامعه ، سنگر حفظ زيباي و شكوه زن ، سنگر حفظ شخصيت و وقار زن ، سنگر حفظ صحيح ارتباطها و رشته هاي ااجتماعي ، حفظ اخلاق فردي واجتماعي ، و سنگر دژخلل ناپذير ، براي حفظ مرزها و شيرازه هاي روابط مختلف بوده ، و كيان خانه و خانواده را از هرگونه انحراف و گمراهي ، و به هم پاشيدگي حفظ مي كند .

پوشش اسلامي ، سد محكم و سنگر نيرومند و تيغ برنده اي براي رويارويي با استعمار بوده و هست و از نظر سياسي حربه ي محكمي ير ضد نمستكبران مي بتشد و سيله ي عميقي براي استدلال خواهدبود و بهترين و كاملترين نوع حجاب وپوشش اسلامي چادر است كه سراسر بدن زن را مي پوشاند و جلب توجه نامحرمان را به كمترين حد خود مي رساند.

تذكري مهم

در تربيت دختران براي عفاف و اخلاق اصل براين است كه از راه اعمال فشار به پيش نرويم و تكيه مان روي روش لطف و نرمي ، استدلال و اقناع و استفاده از ملاحظلات مذهبي،اخلاقي و عاطفي باشد . برخوردهاي فرهنگي و اتمام حجتهاي فكري سازندگي بهتري دارند ، و گرنه اعمال فشارها در كوتاه مدت اگر مشكلي را حل كند در دراز مدت افراد را همچنان در لجبازي و اعتراض نگه خواهد داشت و روزي كه قدرت فشار برداشته شود ، امكان بازگشت خواهد بود .

منابع و مأخذ

- اكبري ، محمود ، براي ريحانه

- آيت الله جوادي آملي ، زن در آيينه ي جمال وكمال

- بهارالانوار ، جلد 103 ،

- محمدي اشتهاردي ، محمد ، حجاب بيانگر شخصيت زن ، ناشر معاونت مبارزه با مفاسد اجتماعي ناجا با همكاري انتشارات ناصر قم

- مطهري ، مرتضي ، مسئله ي حجاب

- مجمع البيان ، جلد 7

- نشريه ي ماهانه آموزشي تربيتي پيوند ، شماره ي 184 ، بهمن 1373

- نشريه ماهانه آموزشي تربيتي پيوند ،شماره 168 ، مهرماه 1373

- نشريه ماهانه آموزشي تربيتي پيوند ، شماره 173 ، اسفند 1372

- وزارت آموزش وپرورش دفترامورزنان، مهارتهاي پيشگيري و مقابله با آسيبهاي اجتماعي زنان و دختران (زن درانديشه ديني )، مجموعه آموزشي شماره 2،بخش 1